Trong khoa học mô hình được hiểu là một lý thuyết mô tả các mối quan hệ giữa các hiện tượng/đại lượng nào đó, thông thường bằng các biểu thức toán. Ví dụ như mô hình IS-LM/Solow trong kinh tế, CAPM/Black-Scholes trong tài chính hay mô hình SIR/SEIR trong dịch tễ học.
Mục đích chính của việc xây dựng các mô hình là để con người hiểu rõ hơn các quá trình/hiện tượng xảy ra trong tự nhiên/xã hội. Dự báo chỉ là một phần, tuy quan trọng nhưng không phải là cốt lõi của các mô hình như tranh luận của Miltion Friedman va Ronald Coase về vai trò của dự báo trong việc xây dựng mô hình.
Friedman cho rằng logic của mô hình không quan trọng bằng khả năng dự báo chính xác. Coase phản bác nói dù dự báo chính xác đến đâu nhưng nếu mô hình không giải thích được quan hệ giữa các đại lượng thì đó chỉ là ngụy khoa học (pseudo-science).
Thông thường sau khi xây dựng mô hình lý thuyết (các biểu thức toán) các nhà khoa học sẽ phải làm thí nghiệm hoặc thu thập số liệu từ tự nhiên/xã hội để kiểm chứng liệu logic của mô hình có phù hợp với thực tế hay không. Quá trình kiểm chứng này sử dụng các phương pháp thống kê (trong kinh tế gọi là econometrics) và hiệu chuẩn (calibration) để cuối cùng đưa ra kết luận mô hình có bị loại bỏ hay không trước các bằng chứng thực tế/thực nghiệm.
